Watter breingebiede beïnvloed “vergeet” ná ’n beroerte?

[PM]

Watter breingebiede beïnvloed “vergeet” ná ’n beroerte?
Wanneer ’n beroerte geheuefunksies ontwrig en jy ervaar dat jy goed wat jy voorheen vlot gekon het, nou vergeet, dui dit gewoonlik op skade in breingebiede wat betrokken is by konsolidasie en herroeping van herinneringe.
1. Soorte geheue en hul breinliggings
 

• Semantiese geheue
   Stoor algemene kennis en feite (bv. “Hoe om te ry, jou eie telefoonnommer”).
   Geleë in die laterale temporale korteks en mediale temporale lobbe.
• Prosederende (vaardigheids-) geheue
   Betrokke by motorvaardighede en prosedures (bv. trap fiets, tou spring).
   Georganiseer deur die basale ganglia (striatum), serebellum en motoriese gebiede in die voorkoplob.

2. Mediese fokus: Retrograde geheueverlies
As jy ou, gefundeerde kennis vergeet, is dit tipies retrograde amnesie. Dis te danke aan skade aan:
 

• Mediale temporale lobbe (insluitend hippocampus en parahippocampale gyrus), wat nodig is vir geheue-konsolidasie en terugroeping van vroeëre ervarings.
• Soms die diencefalon (bv. die talamus) wat geheuesirkels tussen hippocampus en korteks fasiliteer.

3. Tipiese beroerte-lokalisasies vir geheueverlies
 

• Ischemiese beroerte in mediale temporale lobbe
• Bloeding of infarseer in die talamus
• Skade aan verbindingsbane na die prefrontale korteks (beïnvloed herroeping en werkgeheue)

4. Gevolge en herstel
 

• Skadegraad bepaal of verlies tydelik of permanent is.
• Neuro-rehabilitasie, geheue-oefeninge en kompensasiestrategieë kan verbetering bevorder.

Met hierdie oorsig kan jy gerig vra by jou neuroloog of rehabilitasiespesialis oor die presiese lokalisasie van jou beroerte en watter geheueterapie moontlik is.
Hoe ’n beroerte nuut geleerde inligting beïnvloed
Na ’n beroerte kan ’n mens sukkel om nuwe inligting te onthou weens skade aan breingebiede wat noodsaaklik is vir geheue­vorming en –konsolidasie.
1. Anterograde amnesie: die kernprobleem
Anterograde amnesie beteken dat jy nie nuwe herinneringe kan vorm nie. Jy onthou dikwels wat voor die beroerte gebeur het, maar alles wat ná die beroerte geleer word, vervaag gou weer. Dit kom voor as:
 

• Die brein kan nie inligting registreer en stoor nie.
• Konsolidasie tussen korttermyn- en langtermyngeheue werk nie meer.

2. Belangrike breinstrukture vir nuwe geheue
     

Breingebied

   

Funksie

      Mediale temporale lobbe
   Insluitend die hippocampus; kern vir geheuekonsolidasie
     Mammillêre liggame & talamus
   Deel van die Papez-sirkel, verbind hippocampus met korteks
     Prefrontale korteks
   Werkgeheue, aandag en organisering van nuwe inligting
    Skade aan een of meer van hierdie areas lei tot ’n onmoontlikheid om nuwe herinneringe te vorm.
3. Bydraende faktore na beroerte
 

• Verminderde bloedtoevoer of infarsie in mediale temporale streek
• Bloeding in of rondom die talamus of steekoste mammaire liggaampies
• Wanfunksie in die prefrontale korteks wat aandag en werkgeheue onderdruk
• Algemene kognitiewe uitputting en swak konsentrasie ná ’n beroerte

4. Diagnose en rehabilitasie
 

• Kognitiewe assessering
   – Montreal Cognitive Assessment (MoCA) of neuropsigologiese toetse om geheue­tekorte te meet.
• Geheuehervormingstegnieke
   – Geleide geheue­oefeninge, visuele hulpmiddels en herhaling.
• Kompensasiestrategieë
   – Dagboek en digitale herinneringe, slimfoon-alarm, gestruktureerde roetines.
• Fisioterapie en spraak­- en taalterapie
   – Fokus ook op aandag, probleem­oplossing en uitvoerende funksies.

5. Wat jy kan doen
 

• Werk saam met ’n neuropsigoloog of okkupasionele terapeust om ’n persoonlike program uit te rol.
• Integreer geheuehulpmiddels in jou daaglikse lewe (bv. notas, voice memos).
• Begin ligte breinoefeninge vroegtydig — kruiswoordraaisels, geheue­spelletjies en visuele inligtingskemië.
• Bly geduldig: herstel kan maande of selfs jare strek, maar verbetering is dikwels moontlik.

Deur te fokus op beide streng rehabilitasie en praktiese hulpmiddels, kan jy jou vermoë verbeter om nuwe inligting te verwerk en te onthou.