hier is die oorspronklike bekendstelling en reëls.... ek het enkele paragrawe ge-"bold"
http://www.litnet.co.za/Article/kompetisie-skryf-die-groot-afrikaanse-haikoeKompetisie: Skryf die Groot Afrikaanse Haikoe
LitNet2012-10-30
In die halwe millennium of so van die haikoe se bestaan het hy dit nie altyd maklik gehad nie. Vergelyk hom byvoorbeeld met sy minder bekende sussie die tanka, dan dink jy veel meer lesers is bekend en vertroud met eersgenoemde.
Maar bekendheid is soms ook berugtheid. Mens hoef slegs te noem dat ’n organisasie soos die Nederlandse Vereniging ter Bestrijding van de Haiku bestaan, sonder om hul fel beskrywings van die haikoe as “willekeurige bijeenbrengen van quasi-diepzinnige onzin” te betrek. Maar die vele haikoe-webwerwe op die wêreldwye web wys dat hy ook baie waardering geniet.
Geliefd of gehaat, die haikoe is met ons, en is ’n besonder toeganklike, maar ook besonder moeilike, digvorm. LitNet wil jou die kans gee om jou hand aan hierdie kort en kragtige digvorm te waag.
Hier onder is alles wat jy nodig het om Die Groot Afrikaanse Haikoe-skrywer te word. Die wenner sal nie net die gesogte titel losslaan nie, maar ook met ’n stewige boekpakkie huis toe gaan.
Wat is ’n haikoe?
Die haikoe is ’n eeue oue Japannese digvorm wat vandag wêreldwyd deur mense van alle tale en kulture beoefen word.
Dit is juis ’n Nederlander wat die haikoe eerste aan die res van die wêreld bekend gestel het. Die VOC-amptenaar Hendrik Doeff (1764-1837) het op Dejima in Japan werke soos die volgende voortgebring:
Laat mij je armen,
snel als bliksemschichten, lenen
als hoofdkussen op mijn reis.
In Amerika skryf haikoe-kringe elke week honderde haikoes, en die Beat-skrywer Jack Kerouac is bekend vir sy mistieke aanwending van die vorm. Die ministerspresident van die EU, die Belg Herman von Rompuy, is self ’n ywerige haikoeïs.
In Japan gaan die eeue oue tradisie van krag tot krag. Een van die groot meesters is Bashō, veral bekend vir sy versmelting van klank en beeld, soos in sy bekendste gedig:
old pond
a frog leaps in
water’s sound.
Hoe om te haikoe
Die meeste mense is onder die indruk dat ’n haikoe uit ’n bepaalde aantal lettergrepe bestaan. Dit is egter onsin. Die Japannese “onji” moet eerder as klankgrepe verstaan word, en kom nie ooreen met lettergrepe soos dit in die Latynse alfabet verstaan word nie. Belangriker is die inhoud van die haikoe: tradisioneel is daar ’n seisoenale verwysing (hier bo verwys die padda na die lente), en twee beelde vasgevang in ’n oombliklike gewaarwording wat deur aanhangers as ’n mistieke ervaring beskryf word. Kyk ’n mens egter na moderne haikoe, waaronder ook die sogenaamde twaikoe (twitter-haikoe) tel, word hierdie voorskrifte min nagekom. Terwyl dit dus as goeie aanwysings kan dien, is dit nie reëls in die streng sin van die woord nie.
Kyk maar na:
De tuinstoelen
hebben de hele nacht
doorgepraat
@haikustinus
de pootjes van de
bril grijpen het zachte vel
achter de oren
@razijn.
In die Afrikaanse letterkunde is die haikoe maar skaars. Onder andere het Helene Kesting, Fanie Olivier en Koos Kombuis al enkele haikoes gepubliseer, maar van ’n haikoeïs as sodanig is daar nie eintlik sprake nie*. (Dalk is dit jy!?) Dat Afrikaans wel goeie haikoe kan oplewer, is duidelik:
die bakoond se ruik
hang soet en rys oor die werf
’n groot vars brood
(Fanie Olivier)
Let op hoe die beeld van die werf, die bakoond en die brood hier kombineer met ’n ander sintuig om ’n komplekse, oombliklike beeld te vorm wat verskeie assosiasies van die landelike oproep. Die spesifieke assosiasies hang in ’n groot mate af van die leser.
Let op dat haikoe meestal uit konkrete, visuele beelde bestaan, gekombineer met ’n ander sintuig. Daar is selde voegwoorde, abstrakte konsepte of voornaamwoorde in haikoe. Die sukses van ’n haikoe berus dikwels op die wyse waarop hierdie elemente gekombineer kan word in een geheelindruk.
Haikoe-hulp
Vyf dinge om te onthou
Jou haikoe moet uit drie reëls bestaan.
Daar is nie spesifieke voorskrifte rondom die aantal lettergrepe nie, maar oor die algemeen kan geen enkele reël meer as 15 lettergrepe bevat nie.
Haikoe moet verkieslik konkrete beelde bevat.
Daar is dikwels seisoenale verwysings in haikoe.
Beskryf twee afsonderlike dinge wat op ’n verrassende manier met mekaar in verband gebring word. 
